Emoties. Ze doen nogal iets met je. Voor dat je het weet schiet je daardoor in gedrag dat je wellicht helemaal niet wilt. Je brengt de ander – onbewust en niet zelden ook ongewild – schade toe. En uiteindelijk ook jezelf, want het vervuilt en vergiftigt de relationele ruimte tussen jou en (de) ander(en). En er is geen corrigeren aan met alleen “je hoofd” of wilskracht. Ik schreef er al iets over in een eerder blog (klik hier).
Negatieve gevoelens gaan ook in je lijf zitten, als je er niets mee doet. Dan kun je er letterlijk en figuurlijk ziek van worden als je de signalen van je lijf blijft negeren zoals Kate (lees hier).
Het enneagram van het loslaten kan je helpen emoties toe te laten en te kijken wat ze je te vertellen hebben. Oude lading leren loslaten en zo meer te kunnen zijn zoals je eigenlijk (ten diepste) wilt zijn en wie weet ook écht kan gaan doen waarvoor je “bestemd” bent. Het vraagt liefdevolle zelfdiscipline, om jezelf te “deprogrammeren”, maar het leidt je naar meer vrijheid en een grotere mentale en fysieke gezondheid. Ik neem je mee met een voorbeeld.
Zó! Wat was ik BOOS!!! Een tijd geleden was ik op een netwerk-bijeenkomst, waar ik me net bij een groepje mannen aansloot om contact te maken. Schoot daar ineens zo’n man ertussen, die zich pontificaal wrong tussen mij en de anderen en mij zo als het ware uit de groep drukte. Ik voelde ineens een enorme boosheid in me opkomen, die me eigenlijk best even overviel en me uit evenwicht bracht. Tegelijk voelde ik echter ook een heel wezenlijke kracht opkomen. Bijzonder!
Een beetje coach doet natuurlijk ook wat ze anderen leert, dus ben ik gaan stilstaan bij wat er nu in mij gebeurde met hulp van de 9 stappen van het enneagram van het loslaten:
1. Het begon natuurlijk al met het in het moment zelf “zien” van mijn boosheid. Dat is voor type 1 als ik (maar zeker ook voor anderen) vaak moeilijk, omdat die boosheid niet “mag”.
2. Stap 2 is het “zeggen” ervan: eenvoudig en eerlijk de (emotionele) toestand waarin ik me bevond benoemen, zonder oordeel of analyse.
2. Daarna kwam het voelen: Een enorm gevoel van aan de kant geschoven worden en niet belangrijk gevonden worden, dat veel verdriet opriep. Dat had natuurlijk niet alleen te maken met de gebeurtenis zelf of de man in kwestie. Ik realiseerde me dat dat ook te maken had met mezelf en de “last” die in onbewust meedraag. Mijn lijf gaf hierbij ook signalen: Mijn hartslag was hoog, in mijn buik en door verkramping van mijn spieren. Mijn lijf ging zich er tegen “bewapenen”, om te kunnen vechten of vluchten.
4. Door de boosheid écht toe te laten en erbij aanwezig te blijven, (bewust door ademen helpt daarbij) ontdekte ik onder de boosheid mijn verdriet. en zat ik plots in mijn vroege kindertijd en voelde ik die diepe pijn van onbetekenend zijn van binnen, die ik normaal zo graag voor mezelf en anderen verborgen houd en ontloop. Zo leer je met je volwassen deel onderscheid te maken tussen wat er in het hier-en-nu werkelijk gebeurt en de eerste perceptie, waarbij je waarneming gekleurd wordt door je kinddeel en diens ervaringen uit het verleden. Je kunt zo het “verhaal” dat je hebt opgepikt als kind, en het bijbehorende “overleefgedrag” leren loslaten en zien dat je met je volwassen deel al lang niet meer “bang” hoeft te zijn hiervoor. NB: Familieopstellingen zijn hierop een mooie aanvulling.
5. Door tegelijk bewust te ademen, proberen te ontspannen en de pijn toe te laten kon er iets veranderen. Tegelijk kon ik namelijk een enorme (wils)kracht ervaren, eerst een beetje en later steeds meer. Dat was wel heel bijzonder. “Ik wil niet meer aan de kant gedrukt worden, want ik heb iets belangrijks te doen!” Een diep geloof dat ik echt iets moois toe te voegen heb en dat het tijd is om dat duidelijker te laten zien (en blijven voelen)! Ik her-innerde me ook mooie momenten, waarin ik deze kracht al heb kunnen inzetten. Twijfel of ik hiermee door zou moeten gaan, verdween daardoor.
Als je kunt “kijken” naar wat je belemmert en dus de pijn opzoekt, kun je je er pas van ontdoen. Stap voor stap. En ontvouwt zich de weg naar je eigen vrije, krachtige Zelf “als vanzelf, waarbij je vervolgens de andere 4 stappen van het Enneagram van het Loslaten neemt.
Dit bewustwordingsproces keer op keer herhalen, maakt dat je steeds diepere lagen talent en kracht in jezelf “vrijmaakt”. Je blijft dus groeien!
Rationeel weet ik al lang dat het onzin is, maar kort gezegd belemmer ik mezelf nog steeds door de (onderbewuste) overtuiging dat wat ik doe niet belangrijk of goed (genoeg) is, dat ik onbetekenend ben. Dat belemmert mij regelmatig nog in het zichtbaar weten te zijn en vooral het doorpakken erna. Energetisch neem ik dan te weinig standvastig ruimte in. En in zekere zin roep ik het dus ook over mezelf af.
De boosheid bracht mij eigenlijk dus opnieuw in contact met de wijze waarop ik feitelijk mezelf en mijn talent “verloochen”. Ik noem boosheid ook wel zelf-liefde, die rammelt aan je poort. Je moet het echter wel gaan (h)erkennen wil het liefde kunnen worden. En die liefde is nodig om meer verbinding te kunnen maken en meer van betekenis te kunnen zijn, zonder moeite.
Eén van de dagelijkse enneagram boodschappen die ik kreeg, sluit er mooi bij aan: Wees bewust van je eigen transformatieproces, ongeacht je enneagramtype. Hoe meer we onszelf toestaan de pijn te voelen van onze zelfverloochening, maar ook zien dat ons onbewuste “kinddeel” daar nog zo ontzettend aan gehecht is en dat leren loslaten, hoe sterker de essentie-kwaliteiten waar we zo naar verlangen in onszelf gaan groeien. Onafgehandelde kwesties uit onze kindertijd lossen stap voor stap op in ons brein en zo kan ons hart en zelfs ons lijf weer helen (uit: Understanding the Enneagram, Riso & Hudson).
Het mooie is: Als je dit met je partner en/of collega’s doet, kun je elkaar in dit proces steunen. Het delen van je groeiproces brengt je dichter bij elkaar. Je leert zien dat het allemaal te maken heeft met gefrustreerd talent en onhandige liefde. En ook om je eigen en elkaars valkuilen met compassie en een glimlach leren benaderen.
Groeien is zo verantwoordelijkheid nemen, maar wel met (zelf) compassie en – steeds vaker – een glimlach.
Wanneer je wilt werken aan je persoonlijke groei of wanneer het een noodzaak is geworden om te letten op je grenzen omdat je een ernstige ziekte, bijvoorbeeld kanker of burnout hebt (gehad), is bewustwording een must. Waarom? Omdat de (overleef)strategie van onze persoonlijkheid ons niet alleen onnodig ineffectief maakt, maar ook bakken met energie kan kosten. Gelukkig is hoe we naar buiten treden met ons “karakter” best beïnvloedbaar.
We zien dat mooi terug in de 9 enneagram persoonlijkheidstypes, waarvan Riso & Hudson in hun basisboek Enneagram na veel onderzoek zo kunstig 9 gezondheidsniveaus van ieder type hebben weten te beschrijven. Dit geeft ons inzicht in hoe alle 9 types op verschillende (mentale) niveaus van (on)bewust zijn functioneren. Die inzichten kunnen we ook in coaching gebruiken om gezonder en effectiever te gaan leren functioneren en te leren de disfunctionele patronen van onze persoonlijkheid geleidelijk aan los te laten. En dat is minder eng dan je (wellicht nog onbewust) denkt!
De gezondheidsniveaus geeft inzicht in hoe ieder type van zijn of haar essentie – door onjuiste spiegeling – geleidelijk afgedwaald is en steeds verstrikter raak(t)en in de persoonlijkheid of ego-rol. Een patroon dat voor iedereen al in de vroegste kindertijd is ontstaan en dat je blijft herhalen, omdat je denkt dat dat de beste manier is om je in het leven voort te bewegen. Maar wat een mind f*ck is dat (meestal)!
Zie bijgaande tabel om te zien hoe dit voor type 9 werkt.
De 9 niveaus van functioneren van type 9 met weksignalen en rode vlaggen*
Nu is er niet perse iets mis met ieders ego-rol. Ons ego heeft je immers geholpen met velerlei dingen te dealen en heeft je heel wat talent opgeleverd. Het is echter wel fijn als het ego nog “wijs” opereert. Dan komt je talent ten volle tot zijn recht én sta je in verbinding met anderen, zodat je constructief kunt samenwerken en samenleven.
De 9 gezondheidsniveaus zijn onder te verdelen in 3 levels van functioneren. Deze kunnen ons helpen bewuster te worden.
Gaandeweg zien we zo dat we in 9 stappen (of lagen) onze eigen basisangsten realiseren als we ons blijvend laten verstrikken in de strategie van onze persoonlijkheid. We kunnen echter ook de andere kant op.
Naar mate je leert aanweziger te zijn, waar o.a. heartmath oefeningen, (aanwezigheids)meditatie, aanwezigheidsoefeningen en zelfobservatie- en bewustzijnsoefeningen een essentiële bijdrage aan kunnen leveren, kun je – eerst achteraf en later steeds vaker “op heterdaad” – jezelf erop “betrappen” dat je in je ego-rol of zelfs in je ego-schending bent gestapt. Die bewustwording gaat daarbij niet alleen over cognitief wakkerder worden, maar gaat ook over fysiek en emotioneel aanweziger leren zijn. Fysieke en emotionele signalen kun je dus ook gebruiken om jezelf af te leren volautomatisch in je patronen te stappen.
De weksignalen helpen je om je bewuster te worden dat je van de gezonde niveaus 1-3 overstapt naar je ego-rol. Betrap je jezelf daarop? Stel jezelf dan de vraag waarom je dat doet en vraag jezelf af: Wat is dit voor een situatie? Wat doet de ander? Hoe interpreteer je dat? Interpreteer je dat nu wel juist? Of wordt je waarneming gekleurd door ervaringen uit het verleden of verwachtingspatroon over de situatie of de ander? Is het echt wel nodig om je mee te sleuren in je ego-rol? Welke vraag kun stellen aan de ander zodat je invloed kunt uitoefenen en verbonden kunt blijven in plaats van afstand nemen?
En wanneer je overstapt van het gemiddelde niveau van je ego-rol naar de ongezonde niveaus van ego-schending zijn er rode vlaggen. Als je deze signalen serieus neemt en in durft te zien dat de angsten – die je op dat niveau liefst nog hardnekkiger wil verdringen – waar kunnen zijn, dan kun je nog de weg naar gezondheid en bevrijding inslaan. Het kan helpen dat je jezelf toestaat te realiseren dat je dit gedrag vertoont, omdat je écht denkt dat het ergens over gaat en dat jouw standpunt niet wordt gezien en gehoord. Maar realiseer je dan nu, dat dit doorgeschoten gedrag je steeds verder afbrengt van wat je eigenlijk wil. Probeer te ademen, weer aanwezig te zijn bij jezelf. Betrek de zaken niet op jou als persoon. Stel jezelf de eerder aangegeven vragen.
Negeer je die rode vlag-signalen gedurende een langere periode achtereen, dan is in therapie, counseling of (diepgaande) coaching gaan ten zeerste aan te bevelen om te voorkomen dat je je nog verder in de nesten werkt.
Het is een pad van compassie hebben met je eigen patronen, omdat je ziet dat het ergens vandaan is gekomen, maar ook met een liefdevolle zelfdiscipline, omdat je weet dat het de moeite waard is om hiermee aan de slag te gaan en je verantwoordelijkheid wil nemen voor je eigen gedrag en ons samenlevingsverband.
Het vraagt de nodige oefening, maar je kunt in wezen alles in je leven doen vanuit een plaats van gecentreerdheid en ontspanning, waarbij je lichaam volledig kunt voelen, evenals de ruimte en de ruimte binnenin, je kunt de warmte en de tederheid van je hart voelen en de rust en helderheid van je geest ervaren en vandaar uit handelen, in verbinding en goede samenwerking met anderen. Óf je kunt leven vanuit een staat van hectiek en innerlijke spanning. Aan jou de keuze.
*Bronnen: De wijsheid van het Enneagram, basisboek Enneagram – Riso & Hudson
Essentie die ontroert
Wanneer iemand contact kan ervaren met zijn ware Aard of essentie is dat heel ontroerend. Vandaag nam ik mijn enneagram type 8 klant mee in een energetische oefening om dit (weer) te ervaren. Ik vind het leuk om je ook eens mee te nemen in de mooie kant van dit type, dat op zijn of haar best je als geen ander in contact kan brengen met liefde, maar door velen in de ongezondere variant zo gevreesd of zelfs gehaat wordt.
Meedogende vitaliteit
Op hun best zijn gezonde Achten grootmoedige, meedogende mensen, die in staat zijn hun wilskracht in dienst te stellen van iets groters dan hun eigen ambities. Ze worden waarachtig onzelfzuchtig. Met behoud van hun energie en vitaliteit is hun handelen gespeend van alle eigenbelang. Ze leren daarnaast niet automatisch te handelen vanuit hun aandrang tot zelf-assertie (verwerkelijking).
Krachtige meester zijn over jezelf
Ze leren dan innerlijk rustiger te zijn en te wachten tot een diepere, waarachtiger impuls in hun hart opkomt, een drang die niet gebaseerd is op angsten en de reacties daarop. Ze worden zo meester over zichzelf en hun passies en bewijzen hoe sterk ze werkelijk zijn door niet te handelen wanneer ze het, als ze dat wilden, met kracht zouden kunnen opnemen tegen anderen.
Paradox van de Acht
Zo zie je de mooie paradox van de Acht: Achten zijn op hun sterkst wanneer ze handelen met zelfbeheersing. Gezonde Achten weten van zichzelf dat ze werkelijk vrij en onafhankelijk zijn in het diepst van hun wezen. Hun gedrag en houding hebben dan iets onschuldigs en eenvoudigs (= heilige deugd); ze belichamen een zuiverheid van gemoed en geweten, die anderen diep aanspreekt en ontroert, loyaal en enorm toegewijd maakt. In tegenstelling tot minder gezonde Achten zijn ze vergevingsgezind en zachtmoedig en bezitten een diep en onwankelbaar vertrouwen in het leven en hebben ze toegang tot een diepe niveaus van waarheid (= heilige idee). Ongezondere Achten zijn geneigd alleen hun eigen waarheid te willen zien.
Geboorterecht
Je geboorterecht als enneagram type 8 is dus die natuurlijke staat van “onschuld” waarin je zelfbeheerst bent en een onwankelbare innerlijke rust kent (vanuit die diepere waarheid).
Herinneren en groeien
Het enneagram (en typespecifieke inzichten en oefeningen) kan je helpen om dit geboorterecht te “her-inneren” en te zien (en voelen) hoe en waarom je er iedere keer weer vanaf dwaalt, als je persoonlijkheid het weer overneemt. Dit kun je niet aanleren, maar komt via de weg van bewust of aanwezig leren zijn.
Ben je nieuwsgierig hoe dit voor jou werkt? Doe dan gerust een keer de typetest (en vink mij aan het eind van de test aan als coach!), lees hier meer over het enneagram en nodig jezelf uit voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek.
Op weg naar persoonlijke groei en transformatie kunnen we gebruik maken van de 3 centra van intelligentie: Buik, hoofd en hart. De leerweg met deze 3 centra, die werd geïntroduceerd door Ouspensky en Gurdjieff, kunnen we terug vinden in het Enneagram, maar ook in de Vierde Weg methode voor innerlijke ontwikkeling. Wat houdt dit nu in? En wat kunnen wij daar aan hebben?
Wie ooit een burn-out, functioneringsprobleem of samenwerkingsconflict, ernstige ziekte of andere crisis in zijn/haar leven heeft meegemaakt, heeft het mogelijk al op een harde manier ontdekt: Dat we eigenlijk als mens allemaal maar een masker ophouden dat nodeloos veel energie kost. Dat doe je overigens ook als je nu niet een (groot) probleem ervaart. Het masker is onze persoonlijkheid, dat ons met al onze gewoonten, (onbewust) wil beschermen en ons helpt ons te handhaven in het leven. Maar al deze habituele patronen zijn eigenlijk helemaal niet (meer) zo effectief. Sterker nog: Deze kunnen ons uitputten en zorgt ervoor dat we (juíst) veel ineffectiever zijn dan we willen, dat we botsen met andere karakters (of die ontwijken) en we steeds meer alleen komen te staan.
Het enneagram helpt ons zicht te krijgen op de manier waarop we onszelf – in ons onbewust zijn – nodeloos beperken en dus ook in zekere zin ongelukkig maken. Het helpt ons “uit onze slaap” te komen waarin we leven, vanuit ooit uit zelfbescherming opgebouwde strategieën, die we terugvinden in onze eigen verschillende subpersoonlijkheden, waarmee we ons hebben geïdentificeerd en waar we – onnodig – nog steeds zo hardnekkig aan vasthouden. Lees hier meer
Door deze verschillende “ikken” (subpersoonlijkheden) en hun behoeften waar te gaan nemen met liefdevolle compassie en innerlijke discipline, kunnen we steeds wakkerder worden en leren uit ons volautomatische denken, voelen en handelen stappen. Naar mate we wakkerder – bewuster dus – worden, zijn we meer en meer in staat om vanuit onze werkelijke essentie te leven, in vrijheid én in verbondenheid met onszelf én anderen.
De drie centra staan voor de drie manieren waarop we onze subpersoonlijkheden in stand houden:
Ginger Lapid Bogda beschreef recent in haar blog 3 simpele, korte centreeroefeningen, om meer aanwezig te kunnen zijn in de drie centra, die ik je graag meegeef. Je kunt ze los van elkaar, maar beter nog achter elkaar doen.
Buikcentrum: Leer gecentreerd en aanwezig te zijn in je lijf, om niet afgeleid te worden
Gebruik je ademhaling, om rustig je hele lijf in te ademen. Begin met ademen door je neus en volg je adem die je rustig naar beneden laat gaan tot je hele lichaam is gevuld met jouw adem. Adem vervolgens rustig uit en herhaal dit een aantal keren.
Hartcentrum: Gebruik ademhaling om je gevoelens tot rust te brengen
Gebruik je ademhaling, om rustig te ademen naar je hartstreek. Begin met ademen door je neus en laat dan rustig je hartcentrum zich vullen met jouw adem. Zie je hartcentrum als een grotere holte, van voor naar achter en van zij naar zij. Adem in om deze ruimte te vergroten. Adem dan rustig je gevoelens uit, zodat je hart niet meer vol zit met gevoelens en herhaal dit een aantal keren.
Hoofdcentrum: Gebruik je “ruitenwissers” om je gedachten weg te wuiven
Ga even rustig zitten en observeer je gedachten, zónder dat je je aan één van hen hecht. Neem ze alleen maar waar en laat ze gaan. Laat dan na enige tijd een beeld opkomen van ruitenwissers in een vorm die bij jou past en laat ze heen en weer gaan in het ritme dat jij prettig vindt. Ga rustig door met het observeren van je gedachten, waarbij je heel eenvoudig je gedachten wegwuift die door je hoofdcentrum bewegen. Neem het patroon waar dat je gedachten volgen, dat wil zeggen de thema’s van de inhoud van je gedachten, maar ook de manier waarop ze binnenkomen in je hoofd en weer weggaan.
Bovenstaande oefeningen kunnen je steunen in je ontwikkelingsproces en leren aanweziger te zijn in de 3 centra. Het enneagram, met haar verschillende toepassingswijzen, kan je laten zien hoe je “af bent geraakt” van dit bewust Zijn, waarbij je in alle drie de centra je typespecifieke belemmeringen hebt “gecreëerd”, maar ook hoe je die weer kunt leren loslaten. Niet door jezelf te forceren, maar door te zien dat je de oplossing van je (sub)persoonlijkheid meestal niet de juiste is. Zo kun je je langzamerhand steeds meer onthechten van (de verlangens van) je subpersoonlijkheden die je zo afhouden van je ware Zelf en tegelijk helpt het je je ware Zelf te herinneren, je die weer eigen te maken. Doe gerust eens de typetest en maak een vrijblijvende afspraak als je er meer van wilt weten of check eens de trainingsagenda, zodat je kunt ervaren hoe persoonlijke ontwikkeling ook leuk en inspirerend kan zijn!
Hoe we ongemerkt ons eigen leven steeds “zwaarder” hebben gemaakt en onze eigen bron – en die “van alles wat is” – hebben gedempt. Ooit begonnen uit overlevingsdrang, maar nu dan? Wat heb jíj diep weggestopt? Onze schaduw, waar we oh-zo-bang voor zijn, maar waar ons mooiste licht te vinden is. De bron die er altijd is, maar die we verbergen voor onszelf. Ter inspiratie deze keer een gedicht van Jan van Ruysbroeck.
Bijzonder is, dat er altijd een zelfde “iets” blijft kloppen aan de poort – je patronen, bepaalde thema’s die zich herhalen, mensen waar je slecht mee om kunt gaan- om ons eraan te herinneren dat we onszelf weer een completer en vitaler mens kunnen helpen worden. Maar de vraag is: Durf je het aan of ga je de bron nog meer dempen?
Meer lezen? Kijk dan eens op Hoezo: Ontketenen van Talent? en hoe coaching met het Enneagram je bij deze ont-dekkingstocht kan helpen. Mijn blogs en typespecifieke tips en oefeningen kunnen je steunen en inspireren om de ingeslagen weg te blijven volgen.
Jij die in mij woont
met de kracht als van een opspuitende bronwel,
vol sprankelend, leven gevend water.
Ik heb het – tot mijn schade en schande – klaar gekregen
om jaar na jaar stenen te verzamelen
en daarmee die bronwel in mij te begraven
onder puin en gruis en eigen drukdoenerij.
Ik moet Jou weer opgraven in mij,
opdelven in mijn diepste diep,
het schilderijtje van mijn wezen, mijn gelaat
Grondig laten restaureren van jarenlang vuil.
Jij hebt er Jouw gezicht in uitgetekend,
daar waar Jij verblijf houdt, diep in mij.
Wanneer krijg jij het klaar om Jouw beeltenis in mijn wezen
weer van blijdschap te laten stralen
in dat verfrissend, opspattend bronwater,
daar diep, heel diep in mij verborgen?
Kom, trek me naar binnen,
blijf kloppen aan de poort
want ook mijn oren zijn doof geworden,
blijf schijnen in de nacht
want de blindheid van mijn ogen is bijna totaal.
Kom, delf op mijn ware gelaat, maak mij mooi,
maak van mij Jouw liefste mens,
ik kan niet meer zonder Jou,
Jij die woont in mij,
opborrelende Minne – kracht
wassend water dat leven doet.
Kom, leef je uit in mij.
Jan (of Johannes) van Ruusbroec of Ruysbroeck
Hij werd ook “de Wonderbare” genoemd, (Ruisbroek nabij Brussel, 1293-2 december 1381), geldt als een van de grootste mystici van de zuidelijke Nederlanden. Hij schreef in het Midden-Nederlands, maar zijn werken werden spoedig ook vertaald in het Latijn.
“… deze arme, eenzame monnik, … vangt te midden van het duistere Zoniënwoud, in zijn onwetende, eenvoudige ziel de verblindende weerschijn van de hoogste en geheimzinnige bergtoppen van het menselijk weten op. Onbewust kent hij het platonisme van Griekenland, het soefisme van Perzië, het brahmanisme van Indië en het boeddhisme van Tibet, en zijn wonderlijke onwetendheid vindt de wijsheid van begraven eeuwen terug en voorziet de wetenschap van eeuwen die nog niet geboren zijn.” (Maurice Maeterlinck)
Lente! Geniet jij er ook zo van? Tijd van nieuw leven, een “schoon” leven, vol frisse kleuren, energie en levensgeluk. Wie is er nu een betere brenger van levensgeluk dan type 7? Na blogs over type 4 en type 1 is het nu dus hoogste tijd voor een blog over deze 3e brenger van schoonheid in de wereld.
Het is de tijd van herrijzenis van de natuur, na de rust en bezinning van de winter. Vast niet toevallig de tijd waarin Jezus stierf, om daarna te herrijzen om “Het Licht” te brengen. Met ons eigen “Licht” kunnen we soms ineens in contact komen door situaties die uitzonderlijk zwaar zijn, zoals het verlies van een geliefde, een ongeluk of levensbedreigende ziekte. Als we de “schil” van onze persoonlijkheid af moeten leggen, omdat we dat gewoonweg niet volhouden, dan kunnen we ineens ervaren dat we “geschenken” ontvangen, die we ervoor nooit gezien hadden. En ervaren wat er echt toe doet.
Ontdekken van nieuw geluk
“Wat heb ik mezelf toch al die tijd aangedaan”, zoals Abby, één van mijn klanten, pas zei. Als sociale Zeven had ze altijd erg hard gewerkt om haar sociale ideaal te realiseren, een droom die in de kindertijd eigenlijk al vorm had gekregen. Door een ernstige ziekte kon ze dat werk niet meer doen, maar juist omdat ze niet meer zo hard werkte en niet meer zo sterk hoefde te zijn, was ze veel gelijkwaardiger aan en opener voor anderen geworden en kon ze ineens heel mooie gesprekken met mensen hebben over wezenlijke dingen. Zo kon ze ervaren dat de ziekte haar ook iets moois had gebracht: Veel meer rust en verbinding.
Zij realiseerde zich dat het nu anders kan en dat ze dat ook echt wil. Toch valt het niet mee om ons nieuw ontdekte zelf in de wereld te blijven zetten. Voor dat we het in de gaten hebben, vervallen we weer in de oude gedragspatronen waar we aan gehecht zijn. Daarover later.
type 7 en relaties
Met Ernst had ik een gesprek over hoe het hem maar niet lukt om een leuke relatie met iemand op te bouwen. En hoe hij gelukkig “doet”, maar het niet is. Veel van die vrouwen vielen op hem omdat hij zo’n energieke levensgenieter is. Hij houdt van lekker koken, samen eten, muziek maken, een intens leven. Daar doet hij ook wel echt zijn best voor. Maar dan zitten mensen toch ineens te zeuren … Dan kan hij best even uit zijn slof schieten. Het is echt vervelend als mensen zijn inspanningen (opofferingen) niet waarderen. Anderen vinden hem dan afstandelijk en egocentrisch.
Zijn dames zijn meestal apart, bijzonder, valt op. Dat zoekt hij ook op, want saaiheid mijdt hij. Maar gaande weg voelt hij zich in de relatie niet prettig, vanwege de emotionele instabiliteit, iedere keer enorm geclaimd of emotioneel gemanipuleerd. Dan heeft hij steeds meer behoefte aan afstand en vluchten. Uiteindelijk wordt het dan weer niets, want hij kan niet op haar vertrouwen en zelf is hij – bij nader inzien – ook niet zo betrouwbaar in bepaalde aspecten.
Verlangen naar compensatie
We kwamen erop dat we onbewust vaak op zoek zijn naar compensatie voor iets wat we in onze kindertijd niet hebben ontvangen. Zevens zijn onverbonden met de koesterende figuur. Dat herkende hij wel. Hij vertelde dat hij als klein kind al ervoer dat zijn moeder geen veilige en consistente bron van koestering en steun was. Niet dat ze een slechte moeder was, maar ze moest best hard werken en hij kon er niet op rekenen van haar te krijgen wat hij nodig had. Hij kon zich niet herinneren bij haar op schoot te mogen zitten en voor momenten voor een knuffel, aandacht, in bed gestopt worden was lang niet altijd tijd. Eigenlijk zoekt hij in relaties dus de (stabiele!) liefde en aandacht die er van zijn moeder niet was. Tijd dus om die pijn te verwerken, zodat je afscheid kunt nemen van (de gehechtheid aan) die frustratie.
Ongelukkig door pijnvermijding
Onmatigheid, de passie of emotionele drijfveer, speelt een grote rol in de manier hoe Zevens zichzelf minder gelukkig kunnen maken.
Onmatigheid en rationaliseren is hun manier om hun angst voor pijn en deprivatie, zich geen deel te voelen van de groep of het gezin en er niet in te passen te maskeren en zich er tegen te verdedigen. Dit wordt zichtbaar in de (ogenschijnlijke) gezelligheid, optimisme en vele interesses en de gruwelijke hekel die ze hebben aan beperking en onaangenaamheden. Het is ook een poging om het kindverlangen naar geluk te realiseren. Helaas is het zo dat hoe harder de Zeven achter zijn geluk aanrent, hoe minder gelukkig hij of zij wordt. Hij wordt steeds rationeler, onverzadigbaarder, rustelozer en grilliger.
Geluk leren zien in het gewone
Wanneer de Zeven innerlijk kan beseffen dat hij vlucht voor de realiteit, kan hij zich oefenen in het bij diepere gevoelens blijven, ook al zijn ze niet altijd positief. Verdriet, boosheid en angst hebben immers veel belangrijke informatie over dat wat voor jou belangrijk is, over relaties met diepere connectie, en over de “volheid” van de zin van ons leven. Dan wordt concentreren, beperking en commitment makkelijker. Door deze completere verbinding met het hartcentrum kan de Zeven steeds meer het Goddelijke in het gewone en aardse leren herkennen en is geluk overal.
Het is voor Zevens heel moeilijk te erkennen en voelen dat ze worden voortgejaagd door een gevoel van schaarste, maar hoe meer ze in staat zijn dit te zien en het weg gedrukte kind-deel van zichzelf – dat behoefte heeft aan observeren, zich terug te trekken, vrekkig te zijn – niet te veroordelen, hoe meer de neiging tot gierigheid en isolement zal transformeren (en dan popt het ook niet af en toe op een onverwacht moment op, als je jezelf even niet “in bedwang” hebt). In het bijzonder het gevoel een afzonderlijke entiteit te zijn. Dan zal hij zich steeds meer voelen als onderdeel van het Geheel.
Transformatie door integratie op diep niveau
Voor werkelijke transformatie is het nodig om onder ogen te zien hoe ons gedragspatronen zijn ontstaan én hoe en waarom dat nog steeds doorwerkt in ons dagelijks bestaan. Dat betekent dat we beetje bij beetje moeten doen, waar we het meest bang voor zijn: Dat deel van onszelf dat er in onze kindertijd niet mocht zijn en de oorzaken ervan, onder ogen durven komen, zodat we onszelf toestaan dat deel niet meer te belemmeren, zodat het weer te ontwikkelen.
We noemen het wel de “kleine dood” (of het ravijn) in, zie ook “bang voor het donker, wie is het niet”. Zodat we ons bewust worden van onze kind-ziel en die kunnen integreren. In plaats van onze kind-ziel aan de kant te schuiven – en eveneens alle mensen die ons herinneren aan dit deel van onszelf – moet onze kind-ziel worden omarmd en geaccepteerd, aandacht en liefdevolle leiding krijgen, zodat ze zich weer kan ontvouwen en ontwikkelen. Ze heeft “holding” nodig, die ze als kind niet heeft gehad, en die we haar nu alleen zelf nog kunnen geven.
Met heel ons hart
Omdat de kind-ziel een deel van ons is dat in de duisternis is weggestopt, is het vaak verwrongen. Deze “demonen” in onszelf onder ogen zien, is daarom niet makkelijk, maar als het “in het licht wordt gebracht”, kan het transformeren. Want in de kern van onze kindziel vinden we de essentiële staat die hoort bij het hartpunt van ons type.
Bronnen: S. Maitri, De spirituele dimensie van het Enneagram, Negen gezichten van de Ziel; B. Chestnut, The Enneagram System’s 27 personality subtypes.
