Blog berichten

...en nieuwsbrieven

Terug naar inspiratie

Groei: Weksignaal en rode vlag gebruiken

Je kunt jezelf echt wel veranderen!

Wanneer je wilt werken aan je persoonlijke groei of wanneer het een noodzaak is geworden om te letten op je grenzen omdat je een ernstige ziekte, bijvoorbeeld kanker of burnout hebt (gehad), is bewustwording een must. Waarom? Omdat de (overleef)strategie van onze persoonlijkheid ons niet alleen onnodig ineffectief maakt, maar ook bakken met energie kan kosten. Gelukkig is hoe we naar buiten treden met ons “karakter” best beïnvloedbaar.

9 types x 9 niveaus van functioneren

We zien dat mooi terug in de 9 enneagram persoonlijkheidstypes, waarvan Riso & Hudson in hun basisboek Enneagram na veel onderzoek zo kunstig 9 gezondheidsniveaus van ieder type hebben weten te beschrijven. Dit geeft ons inzicht in hoe alle 9 types op verschillende (mentale) niveaus van (on)bewust zijn functioneren. Die inzichten kunnen we ook in coaching gebruiken om gezonder en effectiever te gaan leren functioneren en te leren de disfunctionele patronen van onze persoonlijkheid geleidelijk aan los te laten. En dat is minder eng dan je (wellicht nog onbewust) denkt!

De verstrikking

De gezondheidsniveaus geeft inzicht in hoe ieder type van zijn of haar essentie – door onjuiste spiegeling – geleidelijk afgedwaald is en steeds verstrikter raak(t)en in de persoonlijkheid of ego-rol. Een patroon dat voor iedereen al in de vroegste kindertijd is ontstaan en dat je blijft herhalen, omdat je denkt dat dat de beste manier is om je in het leven voort te bewegen. Maar wat een mind f*ck is dat (meestal)!

Zie bijgaande tabel om te zien hoe dit voor type 9 werkt.

De 9 niveaus van functioneren van type 9 met weksignalen en rode vlaggen*

Constructief samenwerken en leven

Nu is er niet perse iets mis met ieders ego-rol. Ons ego heeft je immers geholpen met velerlei dingen te dealen en heeft je heel wat talent opgeleverd. Het is echter wel fijn als het ego nog “wijs” opereert. Dan komt je talent ten volle tot zijn recht én sta je in verbinding met anderen, zodat je constructief kunt samenwerken en samenleven.

Gezond – gemiddeld – ongezond

De 9 gezondheidsniveaus zijn onder te verdelen in 3 levels van functioneren. Deze kunnen ons helpen bewuster te worden.

  • Op niveau 1-3 zijn we op ons best en hebben we (nog) contact met onze Essentie of “Ware, hogere Zelf”. Het ego werkt dan constructief. Vanuit onze essentie kunnen we ervaren dat we een belangrijk en onlosmakelijk geheel zijn, met elkaar, met de natuur, met “alles wat is”. En als we elkaar op essentie ontmoeten, kunnen er grootse dingen ontstaan.
  • Op niveau 4-6 zijn we in onze “ego-rol” gestapt. Een aangepaste variant op onze Ware Zelf, waarmee we onszelf (emotioneel) beschermen en waarmee we dus ook afstand gaan nemen van anderen. Dat was misschien ooit wel eens nodig, maar nu vaak niet meer. Dat beseffen we echter niet. In deze ego-rol hebben we voortdurend bevestiging nodig. Het is een rol, waarmee we menen onszelf het beste te kunnen handhaven en het is de manier die we hebben geleerd om (alsnog) waardering, erkenning, veiligheid, zekerheid te kunnen krijgen die we ontbeerd hebben in onze kindertijd. Op zoek naar vulling van onze (vermeende) leegtes, waar we op over-geprogrammeerd zijn.
  • Op niveau 7-9 wordt het ego destructief en gaat het anderen schenden. We voelen ons dan gelegitimeerd om anderen de schade toe te brengen waar we zelf het meest bang voor zijn. Het zal je niet verbazen dat dit gedrag zich ook tegen je gaat keren.

Gaandeweg zien we zo dat we in 9 stappen (of lagen) onze eigen basisangsten realiseren als we ons blijvend laten verstrikken in de strategie van onze persoonlijkheid. We kunnen echter ook de andere kant op.

Groei = bewustzijn = oefenen!

Naar mate je leert aanweziger te zijn, waar o.a. heartmath oefeningen, (aanwezigheids)meditatie, aanwezigheidsoefeningen en zelfobservatie- en bewustzijnsoefeningen een essentiële bijdrage aan kunnen leveren, kun je – eerst achteraf en later steeds vaker “op heterdaad” – jezelf erop “betrappen” dat je in je ego-rol of zelfs in je ego-schending bent gestapt. Die bewustwording gaat daarbij niet alleen over cognitief wakkerder worden, maar gaat ook over fysiek en emotioneel aanweziger leren zijn. Fysieke en emotionele signalen kun je dus ook gebruiken om jezelf af te leren volautomatisch in je patronen te stappen.

Wake-up calls

De weksignalen helpen je om je bewuster te worden dat je van de gezonde niveaus 1-3 overstapt naar je ego-rol. Betrap je jezelf daarop? Stel jezelf dan de vraag waarom je dat doet en vraag jezelf af: Wat is dit voor een situatie? Wat doet de ander? Hoe interpreteer je dat? Interpreteer je dat nu wel juist? Of wordt je waarneming gekleurd door ervaringen uit het verleden of verwachtingspatroon over de situatie of de ander? Is het echt wel nodig om je mee te sleuren in je ego-rol? Welke vraag kun stellen aan de ander zodat je invloed kunt uitoefenen en verbonden kunt blijven in plaats van afstand nemen?

En wanneer je overstapt van het gemiddelde niveau van je ego-rol naar de ongezonde niveaus van ego-schending zijn er rode vlaggen. Als je deze signalen serieus neemt en in durft te zien dat de angsten – die je op dat niveau liefst nog hardnekkiger wil verdringen – waar kunnen zijn, dan kun je nog de weg naar gezondheid en bevrijding inslaan. Het kan helpen dat je jezelf toestaat te realiseren dat je dit gedrag vertoont, omdat je écht denkt dat het ergens over gaat en dat jouw standpunt niet wordt gezien en gehoord. Maar realiseer je dan nu, dat dit doorgeschoten gedrag je steeds verder afbrengt van wat je eigenlijk wil. Probeer te ademen, weer aanwezig te zijn bij jezelf. Betrek de zaken niet op jou als persoon. Stel jezelf de eerder aangegeven vragen.

Negeer je die rode vlag-signalen gedurende een langere periode achtereen, dan is in therapie, counseling of (diepgaande) coaching gaan ten zeerste aan te bevelen om te voorkomen dat je je nog verder in de nesten werkt.

Zelfcompassie én verantwoordelijkheid

Het is een pad van compassie hebben met je eigen patronen, omdat je ziet dat het ergens vandaan is gekomen, maar ook met een liefdevolle zelfdiscipline, omdat je weet dat het de moeite waard is om hiermee aan de slag te gaan en je verantwoordelijkheid wil nemen voor je eigen gedrag en ons samenlevingsverband.

Jij kiest!

Het vraagt de nodige oefening, maar je kunt in wezen alles in je leven doen vanuit een plaats van gecentreerdheid en ontspanning, waarbij je lichaam volledig kunt voelen, evenals de ruimte en de ruimte binnenin, je kunt de warmte en de tederheid van je hart voelen en de rust en helderheid van je geest ervaren en vandaar uit handelen, in verbinding en goede samenwerking met anderen. Óf je kunt leven vanuit een staat van hectiek en innerlijke spanning. Aan jou de keuze.

*Bronnen: De wijsheid van het Enneagram, basisboek Enneagram – Riso & Hudson

Ontketen talent in jou en je organisatie